Klasyfikacja przestrzeni powietrznej i nowe strefy geograficzne dla dronów w 2024 roku

Spis treści

Klasyfikacja przestrzeni powietrznej i nowe strefy geograficzne dla dronów w 2024 roku – jak w nich latać? Co mogę? Na co uważać? Czym się różnią?

Ten artykuł jest dość obszerny, ale bardzo merytoryczny, więc zanim zaczniesz czytać, masz jeszcze czas żeby zrobić sobie ciepłą herbatkę/kawę, podłączyć akumulatory do swojego drona i zasiąść wygodnie do lektury. Zapraszamy!

Czego się dowiesz się po przeczytaniu tego wpisu?

Czym jest polska przestrzeń powietrzna?
Czym różni się przestrzeń powietrzna kontrolowana od niekontrolowanej?
Co to jest strefa geograficzna?
Kto może wprowadzić nową strefę geograficzną?
Jakie są rodzaje stref geograficznych dla dronów?
Jak wykonywać loty w konkretnych strefach geograficznych?
Co z pozostałymi strefami?

UWAGA! Wszelkie materiały (treści, teksty, ilustracje, infografiki, zdjęcia itp.) przedstawione na stronach firmy IRONSKY sp. z o.o. sp.k. w obrębie domeny: www.ironsky.pl są objęte prawem autorskim i podlegają ochronie na mocy „Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych” z dnia 4 lutego 1994 r. (tekst ujednolicony: Dz.U. 2006 nr 90 poz. 631).
Kopiowanie, przetwarzanie, rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez zgody autora firmy IRONSKY sp. z o.o. sp.k. jest zabronione.

Z pewnością wiesz już że ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2019/947 z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie przepisów i procedur dotyczących eksploatacji bezzałogowych statków powietrznych, nakłada na państwa członkowskie obowiązek wyznaczenia stref geograficznych dla BSP które ułatwiają, ograniczają lub wykluczają prowadzenie operacji bezzałogowych statków powietrznych. Przepisy definiują strefę geograficzną jako część przestrzeni powietrznej wyznaczoną przez właściwy organ, która ułatwia, ogranicza lub wyklucza operacje z użyciem bezzałogowych systemów powietrznych, aby wyeliminować zagrożenia związane z bezpieczeństwem, prywatnością, ochroną danych osobowych, ochroną lub środowiskiem wynikające z operacji z użyciem tych systemów. Od początku 31.12.2020 roku obowiązują nas zapisy ujęte w Wytycznych Nr 24 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 30 grudnia 2020 r w sprawie stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych, stworzone w oparciu o w/w regulacje.

Teraz musimy wyjaśnić na wstępie kilka pojęć dotyczących klasyfikacji przestrzeni powietrznej byś mógł zrozumieć dalszą część. Zaczynamy? Dasz radę!

IFR – Instrumental Flight Rules – jest to skrót odnoszący się do przepisów wykonywania lotów według wskazań przyrządów pokładowych. Lot IFR oznacza lot wykonywany zgodnie z przepisami wykonywania lotów według wskazań przyrządów pokładowych. Na chłopski rozum, pilot nie potrzebuje patrzeć przez szybę, może latać bezpiecznie w chmurach, mgle ponieważ nawiguje dzięki wskazaniom „kontrolek” na pulpicie i sugestiom kontrolera ruchu lotniczego, którego słyszy w słuchawce. Na „instrumentach” latają najczęściej wielkie liniowce, które pokonują duże odległości z wielkimi prędkościami, przy których pilot polegający wyłącznie na wzroku mógłby nie zdążyć zareagować w przypadku zagrożenia. VFR – Visual Flight Rules – jest to skrót odnoszący się do przepisów wykonywania lotu z widocznością. Lot VFR – oznacza lot wykonywany zgodnie z przepisami wykonywania lotu z widocznością. Tu bez czystej szyby lub we mgle ani rusz. Na wzroku latają zwykle niewielkie samoloty, awionetki, ale gigantom z linii lotniczych również się to zdarza.

VFR – Visual Flight Rules – jest to skrót odnoszący się do przepisów wykonywania lotu z widocznością. Lot VFR – oznacza lot wykonywany zgodnie z przepisami wykonywania lotu z widocznością. Tu bez czystej szyby lub we mgle ani rusz. Na wzroku latają zwykle niewielkie samoloty, awionetki ale gigantom z linii lotniczych również się to zdarza.

Przestrzeń powietrzna – obszar rozciągający się nad naszymi głowami. Wyróżniamy:

Przestrzeń powietrzną narodową – czyli nad terytorium danego kraju (zarówno lądowym, jak i morskim) W przestrzeni narodowej kraje mogą wprowadzać własne ograniczenia lotów.
Przestrzeń powietrzną międzynarodowa – która rozciąga się nad terenami nienależącymi do żadnego z państw wiec również nad morzem otwartym i obszarami niepodlegającymi niczyjej jurysdykcji. Z przestrzeni międzynarodowej mogą korzystać wszystkie państwa na zasadzie równości – jest ona dostępna dla każdego państwa bez dyskryminacji.

Klasy przestrzeni powietrznej

pozwalają określić jakiego rodzaju służbę zapewniają powołane do tego organy w określonych obszarach oraz jakiego rodzaju wymagania i ograniczenia mają zastosowanie w tak podzielonej przestrzeni.

Klasy od A do E są przestrzeniami kontrolowanymi, w których wszystkim statkom powietrznym zapewnia się:

służbę kontroli ruchu lotniczego (ATC)
służbę alarmową (ALRS)
służbę informacji powietrznej (FIS)

Pozostałe klasy tj. F oraz G są niekontrolowane. Tutaj wszystkim statkom powietrznym zapewnia się:

służbę kontroli ruchu lotniczego (ATC) (stąd nazwa „niekontrolowana” bo nie ma kontrolerów)
służbę alarmową (ALRS)
służbę informacji powietrznej (FIS)

Za bezkolizyjny ruch w przestrzeni niekontrolowane odpowiadają, w pierwszej kolejności, sami jej użytkownicy …

… którzy jednak do woli mogą korzystać z wiedzy informatorów służby informacji powietrznej (FIS), będących nieustannie “na linii”.

FIR – Flight Information Region – rejon informacji powietrznej – oznacza przestrzeń powietrzną o określonych wymiarach, w której zapewniona jest służba informacji powietrznej (FIS) i służba alarmowa (ALRS).

Patrząc na geografię Świata okiem lotnika nie zobaczymy krajów jak Polska, Norwegia, Estonia lecz FIR Warszawa (FIR EP WW), FIR Norwegia (FIR ENOR) , FIR Talin (FIR EETT), itp. ICAO nie narzuca jaki obszerny może lub powinien być FIR. To od organizacji służb w danym kraju zależy jakiego dokonają podziału. W niektórych krajach jak Niemcy, Hiszpania, Francja występuje kilka FIR’ów.

Omówiliśmy ogólnie sytuację ma Świecie. A jak przedstawia się sprawa w Polsce? Nasza przestrzeń powietrzna oznaczana jest jako FIR EPWW (FIR Warszawa). Nie znajdziemy w niej wszystkich klas przestrzeni powietrznej. Mamy klasy kontrolowane C, D oraz jedną niekontrolowaną G.

W związku ze stale rosnącym ruchem lotniczym nad Polską, od marca 2016 roku wprowadzono tzw. pionowy podział przestrzeni powietrznej kontrolowanej, który pozwolił na zwiększenie ilości statków powietrznych poruszających się po polskim niebie.

Wyróżniono:

sektor dolny przestrzeni kontrolowanej: od FL095 do FL365 ( ~ 3km do 11 km ),
sektor górny przestrzeni kontrolowanej: od FL365 do FL660 (11 km do 22 km).

Weryfikacja stref geograficznych dla dronów

Wg przepisów UE strefa geograficzna dla bezzałogowych systemów powietrznych to:

“część przestrzeni powietrznej wyznaczona przez właściwy organ, która ułatwia , ogranicza lub wyklucza operacje z użyciem bezzałogowych systemów powietrznych aby wyeliminować zagrożenia związane z bezpieczeństwem prywatnością, ochroną danych osobowych, ochroną lub środowiskiem wynikające z operacji z użyciem tych systemów.”

Nikogo nie dziwi fakt, że w Polsce, Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego mianował Polską Agencję Żeglugi Powietrznej organem, które może je tworzyć.

Strefy geograficzne mogą być wprowadzone na wniosek:

Dowódcy Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej, Szefa Szefostwa Służb Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Agencji Wywiadu, Komendanta Głównego Policji, Komendanta Głównego Straży Granicznej, Szefa Krajowej Administracji Skarbowej lub Komendanta Służby Ochrony Państwa – ze względu na potrzeby działań lub czynności o szczególnym znaczeniu operacyjnym lub rozpoznawczym, zapewnienie bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, prowadzonych w celu realizacji ustawowych zadań przez Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Policję, Straż Graniczną, Krajową Administrację Skarbową lub Służbę Ochrony Państwa;
Komendanta Głównego Policji, Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej lub Dyrektora Rządowego Centrum Bezpieczeństwa – ze względu na potrzeby ochrony infrastruktury krytycznej, zapobieganie skutkom klęsk żywiołowych lub ich usuwanie, ratowanie życia lub zdrowia ludzkiego;
Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego – ze względu na realizację zadań ustawowych;
Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych – ze względu na realizację zadań ustawowych.

Strefy geograficzne mogą być wyznaczane przez PAŻP z własnej inicjatywy, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa ruchu lotniczego zarówno załogowego jak i bezzałogowego.

Warto zdawać sobie sprawę, że pojęcie stref geograficznych wprowadzono do nomenklatury droniarzy – a nie lotnictwa załogowego. Ideą która przyświecała pomysłodawcom stref geograficznych była chęć przedstawienia pilotom dronów w sposób uproszczony stref przestrzeni powietrznej.

Spójrz na to tak:

“Strefy geograficzne są “workami” w których posegregowano strefy przestrzeni powietrznej zgodnie z cechami charakterystycznymi z punktu widzenia pilota drona.”

Możemy wyróżnić 5 rodzajów worków:

Teraz przejdźmy do bardziej szczegółowego omówienia konkretnych stref geograficznych. Pamiętaj, że są one stworzone specjalnie dla droniarzy. Chwila przerwy… 3 głębokie wdechy, rozruszaj się i czytasz dalej, OK? Gotów? No to lecimy!

Pod strefą geograficzną DRA-P mogą kryć się następujące strefy przestrzeni powietrznej:

TSA – Temporary Segregated Area – Strefa Czasowo Wydzielona

Najczęściej wykorzystuje ją wojsko do własnych potrzeb. To przestrzeń powietrzna o określonych granicach poziomych i pionowych, w której podejmowanie działań wymaga rezerwacji w AMC Polska do wyłącznego korzystania przez konkretnego użytkownika w określonym czasie i przedziale wysokości. Przez TSA nie dopuszcza się przelotu innego statku powietrznego, nie biorącego udziału w działaniach, dla których rezerwuje się strefę.

MRT – Military Route – Trasa Lotnictwa Wojskowego

Trasa lotnictwa wojskowego, zwykle na małej wysokości. Jest aktywowana na czas przelotów maszyn wojskowych pomiędzy strefami lotnisk (MCTR lub MATZ) oraz między strefami poligonów (D). Po trasach MRT dopuszcza się loty wojskowych statków powietrznych z prędkością powyżej 250 kt IAS (Indicated Air Speed) tylko przy widzialności większej lub równej 8 km. Loty po trasach z prędkością 250 kt wykonywane są na wysokościach nie mniejszych niż 500 ft AGL i w odległości 500 ft od górnej granicy trasy MRT. W aktywnej strefie MRT obowiązuje bezwzględny zakaz lotów dronami.

Widoczną na powyższej ilustracji strefę R omówimy dalej.

Pod strefą geograficzną DRA-R mogą kryć się kolejne strefy przestrzeni powietrznej.

MCTR – Military Control Zone – Strefa Kontrolowana Lotniska Wojskowego

Strefa otaczająca lotniska wojskowe, w której wojskowi kontrolerzy pracujący w TWR posiadają uprawnienia do kontroli i obsługi lotów GAT – General Air Traffic (loty cywilne) oraz OAT – Other Air Traffic (np. loty wojskowe). Podobnie jak strefa kontrolowana lotniska cywilnego (CTR) może rozciągać się kilkanaście kilometrów wokół płotu lotniska i kilkaset metrów nad nim.

D – Danger – Strefa Niebezpieczna

Tutaj mogą mieć miejsce działania niebezpieczne dla lotu statku powietrznego, w szczególności jest to przestrzeń powietrzna nad poligonami artyleryjskimi, morskimi i lotniczymi. Dronem tam nie polatasz jeśli nie dogadasz się z zarządzającym strefą. Pamiętaj, że nawet jeśli strefa jest nieaktywna to nad terenem wojskowym i tak nie możesz latać bez uprzedniego ustalenia tego z wojskiem.

TRA – Temporary Reserved Area – Strefa Czasowo Rezerwowana

Podobna do wcześniej omówionej TSA, ale dodatkowo dostępna dla cywili. Często rezerwuje ją straż graniczna (wzdłuż całej wschodniej granicy Polski dla strażników są wydzielone takie strefy).

Oficjalnie leci to tak: przestrzeń o określonych granicach poziomych i pionowych, w której, podejmowanie działań wymaga rezerwacji w AMC Polska.

Przez TRA dopuszcza się przelot innego statku powietrznego, nie biorącego w działaniach, dla których zarezerwowano strefę, po uzyskaniu zezwolenia właściwego organu służby ruchu lotniczego lub właściwego dla tej strefy organu wojskowego lub organizatora lotów.

Pod strefą geograficzną DRA-I zebrano następujące strefy przestrzeni powietrznej:

ADIZ – Air Defense Identification Zone – Strefa Identyfikacji Obrony Powietrznej

Obecnie, w FIR Warszawa wyróżniamy trzy tego typu strefy: ADIZ Rosja, ADIZ Białoruś i ADIZ Ukraina. Użytkownicy statków powietrznych chcących odbyć tam lot mają obowiązek złożenia wcześniej planu lotu i utrzymania łączności z właściwym terytorialnie organem ATS.

RMZ – Radio Mandatory Zone – Strefa Obowiązkowej Dwukierunkowej Łączności Radiowej

Przed wlotem w strefę obowiązkowej łączności radiowej piloci są zobowiązani do dokonania na stosownym kanale łączności zgłoszenia początkowego ze wskazaniem wywoływanej stacji, znaku wywoławczego, typu statku powietrznego, pozycji, poziomu, celów lotu oraz innych informacji na żądanie organu FIS/AFIS… zaraz, zaraz ! My droniarze nie mamy radiostacji. Zamiast tego używamy aplikacji Droneradar.

AREA – Rejon Wzmożonej Działalności Lotniczej

Nie jest to strefa wydzielona z ogólnodostępnej przestrzeni powietrznej lecz forma informacji dla pozostałych jej użytkowników o możliwej wzmożonej działalności lotniczej (np. sportowej) w określonym rejonie. Nawet Służby PAŻP mogą nie mieć pełnej informacji o tym, co się tam dzieje.

Co z pozostałymi strefami ?

Do tej pory omówiliśmy strefy przestrzeni powietrznej, które w sposób jednoznaczny kwalifikują się do wybranego rodzaju strefy geograficznej. Istnieją jednak strefy, w których sytuacja jest bardziej złożona z powodu tego co się w nich znajduje, lub co się w nich dzieje. Mowa o strefach CTR, ATZ, P oraz R.

R – Restricted – Strefa Ograniczona

Przestrzeń powietrzna o określonych wymiarach nad obszarami lądowymi lub wodami terytorialnymi, w której loty statków powietrznych są ograniczone zgodnie z określonymi warunkami. W praktyce strefy R mogą być stałe (aktywne 24H) nad Parkami Narodowymi oraz utworzone na potrzeby akcji związanych działaniem służb np. Straży Pożarnej.

P-Prohibited – Strefa Zakazana

Lot statku powietrznego w tej strefie jest zakazany od poziomu terenu do określonej wysokości, w szczególności przestrzeń powietrzna nad obiektami, w których są gromadzone substancje i mieszaniny o właściwościach wybuchowych. Mowa tu o rafineriach, elektrowniach, zakładach zbrojeniowych. Strefy P otaczają rownież obiekty rządowe pod opieką Służby Ochrony Państwa. Tych najwięcej jest oczywiście w stolicy – Warszawie.

CTR – Control Zone – Strefa Kontrolowana Lotniska

To w tej strefie samoloty startują, lądują i odlatują w świat. Zawsze ma swój środek na dużych cywilnych lotniskach. Może rozciągać się nawet na kilkanaście kilometrów w poziomie i kilkaset metrów w górę. Ten obszar przestrzeni osobiście kontrolują pracownicy TWR. To oni decydują o tym, który samolot i kiedy może kołować na pas startowy, asystują pilotom podczas lądowań i startów, kierują maszyny do wskazanych miejsc pod terminalem lotniska.

Miej świadomość, że to w tej strefie duże samoloty pasażerskie są najbliżej ziemi i niespodziewany BSP w powietrzu może doprowadzić do katastrofy lotniczej!!!

Pozostały jeszcze dwie strefy geograficzne – DRA-T i DRA-U.

Zapraszamy na szkolenia pilotów dronów w całej Polsce!

Przed zakupem szkolenia zawsze sprawdź podmiot szkoleniowy, przeczytaj opinie byłych kursantów o IRONSKY. Jesteśmy renomowaną ogólnopolską placówką szkoleniową, posiadaliśmy wpis do rejestru podmiotów szkoleniowych Urzędu Lotnictwa Cywilnego już w 2016, a teraz także od 2022 jako Ośrodek Szkolenia i Egzaminowania Pilotów Dronów IRONSKY Sp. z o.o. Sp. k. znajdujemy się w wykazie podmiotów wyznaczonych przez Urząd Lotnictwa Cywilnego do prowadzenia kursów NSTS-01, NSTS-02, NSTS-03, NSTS-04, NSTS-05, NSTS-06, NSTS-07, NSTS-08 oraz przeprowadzania egzaminów do kategorii A2 . Ponadto spełniamy wymogi Powiatowych i Wojewódzkich Urzędów Pracy by szkolić bezrobotnych. Uzyskaliśmy również akredytację szkoleniową Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) pozwalającą prowadzić szkolenia online na pilota drona z dofinansowaniem nawet do 80%. W 2018 i 2019 roku wyborem Klientów uzyskaliśmy statuetkę i wyróżnienie „Orły Kształcenia” zajmując 3 miejsce spośród kilku tysięcy firm szkoleniowych. Prowadzimy kursy na drona w całej Polsce, a w szczególności w Poznaniu, Warszawie, Łodzi, Gdyni, Wrocławiu i Krakowie.

Dbamy o markę – szkolenia i warsztaty prowadzone są z najwyższą starannością przez ekspertów w dziedzinie prawa lotniczego, inżynierów i konstruktorów bezzałogowych statków powietrznych, więc żadne pytanie nie pozostaje bez odpowiedzi. Kadrę stanowią doświadczeni instruktorzy z uprawnieniami INS UAVO, którzy od lat są związani z dronami zawodowo i hobbystycznie tworząc aktywnie branżę RPAS w Polsce.

Jako oficjalny dealer dronów DJI, DJI Enterprise oraz Yuneec Commercial Partner, Parrot, Autel Robotics zapewniamy Naszym Kursantom konkurencyjne oferty na drony i akcesoria ze zniżkami.

Szkolimy operatorów dronów już od 6 lat, dzięki Nam legalnie latają już setki wykwalifikowanych operatorów dronów w Polsce! Szkoliliśmy m.in. Polskie Służby Specjalne, Wojsko Polskie, Straż Graniczną, Straż Pożarną, Policję, CBŚ, Straż Miejską, TVN, Polsat, operatorów kamer z telewizji, dziennikarzy, kadry menadżerskie, inżynierów i naukowców, przedsiębiorców, fotografów, hobbystów. Stworzyliśmy dla Allegro “Strefę Dronów” na Woodstocku oraz w trakcie Allegro Tech Days. Nasi Instruktorzy wielokrotnie wypowiadali się w mediach w roli eksperta ds. dronów np. Fakty TVN, czy FORBES.

[layerslider id=”6″]