Czy wolno latać dronem nad autostradami i ile to jest zasięg wzroku?

Niedawno EASA opublikowała dokument, w którym przedstawiła zalecenia dla pilotów wykonujących loty w kategorii otwartej i szczególnej. Śpieszę z szybkim streszczeniem najważniejszych zagadnień, które mogą zainteresować typowego pilota drona.

Loty w kategorii otwartej (A1, A2, A3) nad drogami

Zalecenia dla przelotów dronem nad autostradami i drogami ekspresowymi

klasa drona i podkategoria lotu	przeloty nad autostradami i drogami o minimum czterech pasach ruchu	warunki (ograniczające ryzyko)
Podkategoria A1 drony z klasą C1, C2 (lub DIY < 250 g)	– przeleć nad autostradą jeśli jest to konieczne – nie utrzymuj drona w zawisie nad autostradą – nie wykonuj długich przelotów nad lub wzdłuż infrastruktury autostrady	– wysokość przelotowa minimum 20 m AGL – pilot zawsze utrzymuje drona w zasięgu wzroku – w BSP nie zastosowano instalacji mogących rozproszyć kierowców pojazdów takich jak banery reklamowe, lasery, itp.
Podkategoria A2 drony z klasą C0, C1, C2 (lub DIY < 250 g)		– w trakcie przelotu nad autostradą nie porusza się po niej żaden pojazd – wysokość przelotowa minimum 20 m AGL – pilot zawsze utrzymuje drona w zasięgu wzroku – w BSP nie zastosowano instalacji mogących rozproszyć kierowców pojazdów takich jak banery reklamowe, lasery, itp.
Podkategoria A3 drony z klasą C3 lub DIY do 25 kg,  lub C0, C1 (lub DIY < 250 g)	nie przelatuj nad autostradą	– nie powinno się przelatywać nad autostradą
w trakcie lotów w bliskiej odległości od autostrady stosować zasadę 1:1

Zalecenia dla przelotów dronem nad pozostałymi drogami

klasa drona i podkategoria lotu	przeloty nad drogami innymi niż autostrada	warunki ograniczające ryzyko
Podkategoria A1 drony z klasą C1, C2 (lub DIY < 250 g)	– przeleć nad drogą jeśli jest to konieczne – nie utrzymuj drona w zawisie nad drogą – nie wykonuj długich przelotów nad lub wzdłuż drogi	– w trakcie przelotu nad autostradą nie porusza się po niej żaden pojazd – wysokość przelotowa minimum 20 m AGLpilot zawsze utrzymuje drona w zasięgu wzroku – zaplanować lot tak, by czas przelotu nad drogą ograniczyć do minimum
Podkategoria A2 drony z klasą C0, C1, C2 (lub DIY < 250 g)
Podkategoria A3 drony z klasą C3 lub DIY do 25 kg,  lub C0, C1 (lub DIY < 250 g)
w trakcie lotów w bliskiej odległości od autostrady stosować zasadę 1:1

Ile to jest zasięg wzroku (VLOS) ?

Jednym z głównych kryteriów, które decyduje o wyborze docelowego uprawnienia jakie powinien zdobyć pilot jest pytanie: Czy chcę/muszę wykonywać loty dronem poza zasięgiem wzroku (BVLOS) czy wystarczy mi latanie w zasięgu wzroku (VLOS) .

… no ale ile to jest zasięg wzroku? 100 m? 300 m? Do tej pory przepisy nie trzymały się kurczowo żadnej konkretnej wartości w metrach. Podane mamy natomiast jasne warunki jakie jednocześnie trzeba spełnić by móc powiedzieć, że  dron jest w zasięgu wzroku pilota:

• warunek 1: patrząc nieuzbrojonym okiem na niebo pilot widzi sylwetkę drona,
• warunek 2: patrząc na tę sylwetkę pilot musi potrafić określić  orientację drona w przestrzeni.

Po głębszym zastanowieniu w/w zasady wydają się logiczne i praktyczne, bo najmniejsze drony jak DJI Mini 4 PRO są ledwo widoczne ze 100 m, seria Mavic 3 z 200 m, podczas gdy te większe jak DJI Matrice 30 lub Matrice 350 RTK możliwe są do zobaczenia z 300 m (na moje oko). Poza tym, pora dnia i nocy oraz kolor drona względem koloru nieba czy sygnalizacja świetlna mogą utrudniać lub ułatwiać pilotowi określenie orientacji jego drona.

Wyznaczenie VLOS wg EASA

Dla tych, którzy mimo w/w reguł mają problem z oszacowaniem zasięgu wzroku EASA proponuje następujące podejście w przypadku dronów typu murtirotorów (MR) i samolotów (A):

1. Oblicz maksymalny dystans, z którego jako pilot drona jesteś w stanie oszacować położenie i orientacje Twojej maszyny w przestrzeni (na podstawie jego rozmiaru – należy tu rozważyć jego wymiar charakterystyczny (CD – Characteristic Dimension). Wyznaczony parametr nazwano ALOS od Attitude Line of Sight.
   • wzór dla śmigłowca i multiorotora
     • ALOS [m] = 327 * CD [m] + 20 m
   • wzór dla samolotu
     • ALOS [m] = 490 * CD [m] + 30 m
2. Oblicz maksymalny dystans z jakiego możesz wykryć inny statek powietrzny i zareagować w celu uniknięcia kolizji. Uzyskaną wartość oznaczono jako DLOS od Detection Linę of Sight.
   • DLOS [m] = 0,3 * GV [m]
3. Twój zasięg wzroku to mniejsza z uzyskanych wartości ALOS i DLOS. 

Wyznaczenie VLOS dla popularnych dronów DJI i nie tylko

Z racji, że ja zaliczam się do nerdów 🙂 nie mogłem oprzeć się pokusie i musiałem wyznaczyć zasięg wzroku dla najpopularniejszych obecnie modeli dronów wg nowej metody. Rezultaty w tabeli poniżej (nie ma za co 😀 )

model drona	przybliżony wymiar charakterystyczny CD* [m]	widoczność GV [m]	ALOS [m]	DLOS [m]	VLOS** [m]
seria DJI Mini	0,4	5000	150,8	1500	~ 150
seria DJI Mavic Air	0,5	5000	183,5	1500	~ 180
seria DJI Mavic 3	0,62	5000	222,74	1500	~ 220
seria Matrice 30	1	5000	347	1500	~ 340
DJI Matrice 350 RTK	1,45	5000	494,14	1500	~ 490
DJI Agras T10	3	5000	1001	1500	~ 1000
typowy dron DIY do FPV	0,3	5000	118,1	1500	~ 110

Dzięki powyższej tabeli czytelnik może teraz określić kiedy powinien pomyśleć o uprawnieniach do lotów poza zasięgiem wzroku a kiedy wystarczą mu uprawnienia do lotów VLOS. Proszę zwrócić uwagę, że dla prostoty obliczeń i porównania przyjąłem minimalną zalecaną widoczność GV = 5000 m, co wg wzoru dało dla każdego drona DLOS = 1500 m. Z racji, że dla każdej z maszyn wyznaczone ALOS okazało się mniejsze od DLOS stąd szukana wartość VLOS przyjęliśmy równą ALOS. Gdybyśmy jednak – dla przykładu – planowali lot modelem DJI Matrice 350 RTK przy widoczności 600 m to mielibyśmy dla niego DLOS = 180 m. Wartość ta jest wtedy mniejsza od ALOS stąd w takich warunkach zasięg wzroku musielibyśmy przyjąć na 180 m.

Podsumowanie

Na koniec warto przypomnieć, że należy tutaj słowo „zalecenia” stosować dosłownie. EASA nie wprowadziło tego jako przepisy, których koniecznie musimy przestrzegać. To co rzeczywiście Tobie wolno lub nie wolno znajdziesz w treści Twojego uprawnienia. Opisane przeze mnie zalecenia to dosłownie dobre rady „wujka EASA” oparte na zebranych doświadczeniach z branży, dla tych którym zależy na bezpiecznych lotach.

… a więc bezpiecznych lotów i do zobaczenia na niebie !