Jakie drony mają klasę? Lista EASA dronów z nadaną klasą C0-C6. Czym się różni STS od NSTS?

Jakie drony mają już nadaną klasę? Jakie klasy mają drony DJI? . Poniżej lista dronów z nadaną klasą (dane EASA z października 2023).

Lista powstała na podstawie spisu tabelarycznego opublikowanego przez EASA. Lista ta jest ciągle aktualizowana i z pewnością w 2024 i kolejnych latach będzie się rozszerzała o innych producentów, których drony już teraz wiemy, że są w trackie uzyskiwania procedury nadania klasy przez EASA.

Na rynku dostępne są już drony z oznaczeniem klasy (tj. C0, C1, C2, C3). Zapoznaj się z poniższą listą opublikowaną przez EASA.

Źródło tabeli: https://www.easa.europa.eu/en/domains/civil-drones-rpas/open-category-civil-drones

Co jeśli mam drona bez nadanej klasy? Jak latać dronem bez nadanej klasy? Czy można latać dronem bez nadanej klasy?

Pisaliśmy o tym tutaj w osobnym wpisie poniżej

https://ironsky.pl/jak-latac-dronem-bez-nadanej-klasy-czy-w-ogole-mozna-latac-dronem-bez-nadanej-klasy-co-dalej-jesli-mam-drona-bez-nadanej-klasy/?preview_id=5874&preview_nonce=3e79c75fc1&preview=true&_thumbnail_id=5880

Czym się różni NSTS od STS i co to znaczy, że drony będą latały z klasą?

Żeby odpowiedzieć na to pytanie cofnijmy się do 7 grudnia 1944 roku, gdy na konferencji w Chicago przedstawiciele krajów prawie całego Świata podpisali Konwencję o Międzynarodowym Lotnictwie Cywilnym. Jej pierwszy artykuł brzmi – suwerenność:

Umawiające się Państwa uznają, że każde Państwo posiada całkowitą i wyłączną suwerenność w przestrzeni powietrznej nad swoim terytorium.

Z jakiego powodu od tego zacząłem? Ten zapis tłumaczy, dlaczego pilot drona chcący używać swojej maszyny w wielu krajach może doświadczyć na własnej skórze ludowej prawdy: “Co kraj to obyczaj”. Pomimo uzyskania uprawnień pilota w jednym kraju np. w Polsce, przez wiele lat nie mogliśmy mieć pewności, że chcąc polatać dronem w innym kraju, nasze kompetencje zostaną uznane. Na szczęście dla nas, na szczeblu krajowym jak i europejskim, już od kilku lat trwają intensywne prace, żeby nasze międzynarodowe wyprawy z dronami stały się proste i przyjemne.

Historia “przepisów dronowych” w Polsce sięga 2013 roku. Wtedy dla droniarzy skończył się “Dziki Zachód” i po raz pierwszy wprowadzono wymóg posiadania Świadectwa Kwalifikacji Operatora Bezzałogowego Statku Powietrznego. Krajowe zasady wykonywania lotów dronami w głównej mierze regulował Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego, Minister Właściwy do Spraw Transportu oraz Minister Obrony Narodowej. Podobnie sprawy miały się w innych krajach.

Z upływem czasu Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego Unii Europejskiej (EASA) uważnie obserwowała rozwój regulacji w krajach które ma pod swoją opieką, a jest ich sporo (każdy kraj UE oraz te wchodzące w skład EOG czyli Norwegia, Islandia, Szwajcaria i Lichtenstein). Powstała nawet specjalna grupa JARUS (Joint Authorities for Rulemaking on Unmanned Systems) zrzeszająca fachowców pracujących na codzień dla krajowych NAA (national aviation authority) czy ANSP (air navigation services provider). Dla wyjaśnienia, NAA oraz ANSP to ogólna nazwa instytucji, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania lotnictwa. W naszym kraju takim NAA jest Urząd Lotnictwa Cywilnego a ANSP to Polska Agencja Żeglugi Powietrznej. Organizacja JARUS opracowała i zaproponowała wszystkim krajom członkowskim pomysł ujednolicenia “przepisów dronowych” żebyśmy jako piloci dronów mieli podobną swobodę w korzystaniu z naszych uprawnień jak kierowcy samochodów w strefie Schengen korzystają z prawa jazdy.

Drugie z w/w rozporządzeń wprowadziło podział lotów na trzy kategorie w zależności od tego jak ryzykowna dla otoczenia ma to być misja:

• kategoria otwarta (niskie ryzyko), podzielona na trzy podkategorie:
  • A1 – loty VLOS dronem z nadaną klasą C0 lub C1,
  • A2 – loty VLOS dronem z nadaną klasą C2,
  • A3 – loty VLOS dronem z nadaną klasą C2, C3 lub C4,
• kategoria szczególna (średnie ryzyko). Żeby wykonać taki lot są trzy opcje. Najpopularniejszą jest wykonanie go zgodnie z zaproponowanym odgórnie scenariuszem standardowym (STS). Obecnie opublikowano dwa scenariusze:
  • STS-01 – loty VLOS dronem z nadaną klasą C5,
  • STS-02 – loty BVLOS dronem z nadaną klasą C6.
• kategoria certyfikowana (to temat na inny artykuł).

Jeżeli już jesteś pilotem drona z “europejską licencją” może zapaliła Ci się teraz lampka … ponieważ:

• jak latałeś ostatnio w kategorii otwartej, czy używałeś drona z oznaczeniem którejkolwiek z w/w klas (od C0 do C4)? Zakładam, że NIE !
• jeśli latasz w kategorii szczególnej to wiesz, że robisz to zgodnie z NSTS’em a nie STS’em.

Co tu jest grane? Wszystko przez te klasy. Są one również opisane w obu rozporządzeniach Komisji UE. Wprowadzona tam klasyfikacja dronów może być porównana do homologacji znanej nam z motoryzacji. Jeżeli chcemy poruszać się po drogach publicznych nasze samochody muszą spełniać odpowiednie wymogi techniczne. W lotnictwie załogowe statki powietrzne również muszą spełniać rygorystyczne normy po to, by np. linie lotnicze mogły z nich korzystać w sposób bezpieczny dla załogi i pasażerów. Dronów początkowo nikt się  “nie czepiał” w tym aspekcie ale ma to się zmienić już 1 stycznia 2024. Od tej daty, każdy dron latający po europejskim niebie (nie będący zabawką) będzie musiał “latać z klasą”, tzn. będzie musiał być zgodny z wymogami podanymi w w/w rozporządzeniach. Znamy już siedem klas ale w przyszłości mogą pojawić się kolejne. Poniżej postaram się w prostych słowach streścić najważniejsze wymagania dla każdej z klas:

Klasa C0 – dron dla kategorii otwartej A1 np. DJI Mini 3 Pro

• masa całkowita drona wraz z wyposażeniem poniżej 250g,
• maksymalna prędkość pozioma 19m/s,
• fabryczne ograniczenie wysokości lotu do 120m nad punktem startu,
• konstrukcja umożliwiająca zminimalizowanie obrażeń ciała w przypadku uderzenia w osoby trzecie,
• napęd tylko elektryczny,
• jeżeli jest dostępny tryb podążania za stacją bazową, BSP nie odlatuje dalej niż 50m od niej,
• w zestawie szczegółowa instrukcja obsługi wraz ze specyfikacją,
• w zestawie notka informująca o obowiązujących ograniczeniach wynikających z Rozporządzenia  2019/947.

Klasa C1 – dron dla kategorii otwartej A1 np. DJI Mavic 3 Classic

• masa całkowita drona wraz z wyposażeniem poniżej 900g,
• maksymalna prędkość pozioma 19m/s,
• powyższe dwa punktu są “widełkami”. Producent musi je tak dostosować by energia uderzenia w głowę człowieka przy maksymalnej prędkości i obciążeniu nie przekroczyła 80J (dawka potencjalnie śmiertelna dla człowieka),
• jeżeli jest dostępny tryb podążania za stacją bazową, BSP nie odlatuje dalej niż 50m od niej,
• jest system umożliwiający pilotowi monitorowanie i kontrolowanie pułapu lotu tak, by możliwe było nieprzekroczenie 120 m nad miejscem startu lub nad terenem,
• konstrukcja umożliwiająca zminimalizowanie obrażeń ciała w przypadku uderzenia w osoby trzecie,
• tryb FAILSAFE na wypadek utraty łączności radiowej,
• na dronie umieszczono informacje o hałasie jaki generuje,
• napęd tylko elektryczny,
• dron ma niepowtarzalny numer seryjny,
• dron jest wyposażony w system jednoznacznej zdalnej identyfikacji nadającym w otwartym protokole transmisji,
• wbudowany system świadomości przestrzennej,
• system informujący pilota o ilości energii w baterii oraz ostrzegający o jej niskim poziomie,
• oświetlenie umożliwiające kontrolę BSP,
• zielony stroboskop do lotów nocnych,
• w zestawie szczegółowa instrukcja obsługi wraz ze specyfikacją,
• w zestawie notka informująca o obowiązujących ograniczeniach wynikających z Rozporządzenia  2019/947.

Klasa C2 – dron dla kategorii otwartej A2 np. DJI Matrice 30 Thermal, DJI Mavic 3 Enterprise

• masa całkowita drona wraz z wyposażeniem poniżej 4 kg,
• jest system umożliwiający pilotowi monitorowanie i kontrolowanie pułapu lotu tak, by możliwe było nieprzekroczenie 120 m nad miejscem startu lub nad terenem,
• konstrukcja umożliwiająca zminimalizowanie obrażeń ciała w przypadku uderzenia w osoby trzecie,
• tryb niskiej prędkości umożliwiający ograniczenie prędkości względem ziemi do 3 m/s,
• tryb FAILSAFE na wypadek utraty łączności radiowej,
• na dronie umieszczono informacje o hałasie jaki generuje,
• napęd tylko elektryczny,
• dron ma niepowtarzalny numer seryjny,
• dron jest wyposażony w system jednoznacznej zdalnej identyfikacji nadającym w otwartym protokole transmisji,
• wbudowany system świadomości przestrzennej,
• system informujący pilota o ilości energii w baterii oraz ostrzegający o jej niskim poziomie,
• oświetlenie umożliwiające kontrolę BSP,
• zielony stroboskop do lotów nocnych,
• w zestawie szczegółowa instrukcja obsługi wraz ze specyfikacją,
• w zestawie notka informująca o obowiązujących ograniczeniach wynikających z Rozporządzenia  2019/947.

Klasa C3 – dla kategorii otwartej A3 np. DJI Matrice 350 RTK

• masa całkowita drona wraz z wyposażeniem poniżej 25 kg a jego maksymalny typowy wymiar wynosi mniej niż 3m,
• jest system umożliwiający pilotowi monitorowanie i kontrolowanie pułapu lotu tak, by możliwe było nieprzekroczenie 120 m nad miejscem startu lub nad terenem,
• konstrukcja umożliwiająca zminimalizowanie obrażeń ciała w przypadku uderzenia w osoby trzecie,
• tryb FAILSAFE na wypadek utraty łączności radiowej,
• na dronie umieszczono informacje o hałasie jaki generuje,
• napęd tylko elektryczny,
• dron ma niepowtarzalny numer seryjny,
• dron jest wyposażony w system jednoznacznej zdalnej identyfikacji nadającym w otwartym protokole transmisji,
• wbudowany system świadomości przestrzennej,
• system informujący pilota o ilości energii w baterii oraz ostrzegający o jej niskim poziomie,
• oświetlenie umożliwiające kontrolę BSP,
• zielony stroboskop do lotów nocnych,
• w zestawie szczegółowa instrukcja obsługi wraz ze specyfikacją,
• w zestawie notka informująca o obowiązujących ograniczeniach wynikających z Rozporządzenia  2019/947.

Klasa C4 – dron dla kategorii otwartej A3

• masa całkowita drona wraz z wyposażeniem poniżej 25 kg,
• brak możliwości lotu automatycznego za wyjątkiem trybu awaryjnego,
• w zestawie szczegółowa instrukcja obsługi wraz ze specyfikacją,
• w zestawie notka informująca o obowiązujących ograniczeniach wynikających z Rozporządzenia  2019/947.

Tutaj zatrzymajmy się na chwilę. Dlaczego są dwie klasy (C3 i C4), które w sumie dotyczą drona o tej samej masie (25kg)? Odpowiedź znajdziemy już na pierwszej stronie Rozporządzenia Komisji UE 2019/945:

Biorąc pod uwagę dobry poziom bezpieczeństwa osiągnięty przez model statku powietrznego udostępniony już na rynku, należy stworzyć klasę C4 bezzałogowych systemów powietrznych, nie narzucając nieproporcjonalnych wymogów technicznych, z korzyścią dla operatorów modeli statków powietrznych.

Tłumacząc w/w na Polski, chodzi o “dronowych staruszków”, do których wg mnie możemy dziś  (tj. w 2023 roku) zaliczyć modele takie jak seria Phantom 3 lub Inspire 1. O pradziadkach Phantom’ach 1 i 2 może już nie wspominajmy :D. W tych modelach może być problem ze spełnieniem wymagań technicznych klasy C2 (kategoria wagowa Phantom’a) czy C3 (kategoria wagowa Inspire). Również tzw. samoróbki jak modele latające budowane przez pasjonatów w garażu z części samodzielnie sprowadzonych z całego świata mogłyby mieć problem. Mówiąc jeszcze krócej, klasa C4 została stworzona żeby wyjść naprzeciw posiadaczom “retro” dronów oraz społeczności modelarskiej.

Jak może zdążyłeś zauważyć, klasy omówione do tej pory są wspominane w przypadku lotów w kategorii otwartej. Z racji, że klasyfikacja zaczyna obowiązywać od 1 stycznia 2024, do tej pory nikt nie miał prawa przyczepić się, że Twój dron jej nie miał. W skrócie, priorytetem było tylko mieć drona o określonej masie (500g dla A1, 2kg dla A2, 25kg dla A3). Co jednak z kategorią szczególną? Autorzy, tworząc “europejskie przepisy dronowe” wiedzieli, że wprowadzenie w życie klas zajmie trochę czasu. Dlatego przewidzieli takie coś jak “okres przejściowy”, który nadal trwa i skończy się z końcem 2023. W tym czasie to, jak miał być wyposażony Twój dron określały narodowe scenariusze (NSTS), które w Polsce publikował Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego w swoich wytycznych. W każdym krajowym scenariuszu NSTS znajduje się paragraf zatytułowany:

UAS.NSTS-06.050 Warunki Eksploatacji Systemu Bezzałogowego Statku Powietrznego

W paragrafie tym pilot dowiaduje się, jak powinien być wyposażony jego dron, jeżeli chce go używać zgodnie z wybranym przez siebie scenariuszem. Można więc powiedzieć, że to takie zastępstwo nieobowiązujących jeszcze klas. Masz już więc odpowiedź dlaczego pomimo tego, że scenariusze STS zostały opublikowane już kilka lat temu, nie mogliśmy ani się do nich szkolić, ani z nich korzystać, a loty w kategorii szczególnej wykonywaliśmy na NSTS’ach. Brakowało dronów z klasą, ponieważ STS-01 wymaga drona klasy C5, a STS-06 drona klasy C6.

Mówiąc najprościej, klasy C5 i C6 opierają się na klasie C3. Zawierają kilka dodatkowych wymagań. Rozporządzenie dopuszcza również możliwość montowania w dronach z klasą C3 zestawów akcesoriów dostosowujących je do klasy C5 lub C6. Żeby się więc nie powtarzać, poniżej wypunktujmy najważniejsze detale o jakie muszą być bogatsze (lub uboższe) te ostatnie klasy w stosunku do C3:

Klasa C5 – dron dla scenariusza STS-01

Klasa C5 w dużym stopniu pokrywa się z klasą C3 plus:

• wymagany jest tryb awaryjny “LAND”,
• nie jest wymagany system świadomości przestrzennej,
• tryb niskiej prędkości umożliwiający ograniczenie prędkości względem ziemi do 5m/s,
• telemetria informująca o wysokości AGL lub punktem startu.

Klasa C6 – dron dla scenariusza STS-02

Klasa C6 w dużym stopniu pokrywa się z klasą C3 plus:

• maksymalna prędkość względem ziemi to 50 m/s,
• ma system GeoFence – czyli możliwość ustawienia blokady maksymalnej wysokości i odległości lotu,
• wymagany tryb awaryjny “LAND”,
• system umożliwiający programowanie toru lotu,
• system informujący pilota o jakości łącza radiowego i ostrzegający o niebezpieczeństwie jego przerwania,
• telemetria informująca o aktualnym położeniu BSP w przestrzeni, jego prędkości i wysokości AGL lub punktem startu.

Na koniec zostało nam ostatnie pytanie:

Do czego mogę wykorzystać scenariusz STS-01 i STS-02?

Europejski scenariusz STS-01

To scenariusz przeznaczony do lotów VLOS.

STS-01 – Operacje w zasięgu widoczności wzrokowej VLOS nad kontrolowanym obszarem naziemnym w środowisku zaludnionym

Wymaga zastosowania wszystkich poniższych warunków:

• w czasie całego lotu należy utrzymywać BSP w zasięgu wzroku,
• loty należy wykonywać zgodnie z instrukcją operacyjną,
• loty muszą być stosowane na kontrolowanym obszarze naziemnym, w skład którego wchodzą:
  • obszar przestrzeni lotu,
  • obszar przestrzeni bezpieczeństwa z granicą zewnętrzną lub granicami zewnętrznymi wykraczającymi o co najmniej 10m poza granicę lub granice obszaru przestrzeni lotu,
  • bufor ryzyka naziemnego, który obejmuje odległość wykraczającą poza zewnętrzną granicę lub zewnętrzne granice obszaru przestrzeni bezpieczeństwa i który spełnia co najmniej następujące parametry:

	Maksymalna odległość, na jaką rozpościera się bufor ryzyka naziemnego	Maksymalna odległość, na jaką rozpościera się bufor ryzyka naziemnego
Maksymalna wysokość nad ziemią	o MTOM do 10kg	o MTOM powyżej 10kg
30m	10m	20m
60m	15m	30m
90m	20m	45m
120m	25m	60m

• muszą być wykonywane przy prędkości względem ziemi mniejszej niż 5m/s,
• muszą być wykonywane przez pilota, który przeszedł opisane w scenariuszu szkolenie,
• muszą być wykonywane z użyciem BSP, który oznaczony jest klasą C5.

Europejski scenariusz STS-02

To scenariusz przeznaczony do lotów BVLOS.

STS-02 – Operacje poza zasięgiem widoczności wzrokowej BVLOS z udziałem obserwatorów przestrzeni powietrznej nad kontrolowanym obszarem naziemnym w środowisku słabo zaludnionym

Wymaga zastosowania wszystkich poniższych warunków:

• loty należy wykonywać zgodnie z instrukcją operacyjną,
• loty nad kontrolowanym obszarem naziemnym, w całości znajdującym się w słabo zaludnionym środowisku, obejmującym:
  • obszar przestrzeni lotu,
  • obszar przestrzeni bezpieczeństwa z granicą zewnętrzną lub granicami zewnętrznymi wykraczającymi o co najmniej 10m poza granicę lub granice obszaru przestrzeni lotu,
  • bufor ryzyka naziemnego obejmujący odległość co najmniej równą odległości, którą najprawdopodobniej pokona BSP po aktywacji środków służących zakończeniu lotu wskazanej przez producenta SBSP w instrukcji producenta, z uwzględnieniem warunków operacyjnych przy ograniczeniach określonych przez producenta SBSP.
• na obszarze, w którym minimalna widzialność w locie wynosi ponad 5 km,
• utrzymując BSP w zasięgu wzroku pilota BSP podczas startu i lądowania, chyba że lądowanie jest wynikiem awaryjnego zakończenia lotu,
• jeżeli w operacji nie uczestniczy obserwator przestrzeni powietrznej – prowadząc lot BSP w odległości maksymalnie 1km od pilota BSP, przy czym w przypadku gdy BSP nie znajduje się w zasięgu wzroku pilota, BSP musi poruszać się po uprzednio zaprogramowanym torze lotu,
• jeżeli w operacji uczestniczy co najmniej jeden obserwator przestrzeni powietrznej – przestrzegając wszystkich poniższych warunków:
  • obserwatorów przestrzeni powietrznej rozmieszcza się w sposób umożliwiający odpowiednie pokrycie przestrzeni operacyjnej i otaczającej przestrzeni powietrznej przy minimalnej widoczności lotu ponad 5 km,
  • BSP eksploatuje się w odległości nie większej niż 2 km od pilota BSP,
  • BSP eksploatuje się w odległości nie większej niż 1 km od obserwatora przestrzeni powietrznej, który znajduje się najbliżej BSP,
  • odległość między dowolnym obserwatorem przestrzeni powietrznej a pilotem BSP jest nie większa niż 1km,
  • dostępne są niezawodne i skuteczne środki komunikacji umożliwiające sprawne porozumiewanie się pilota z obserwatorami przestrzeni powietrznej.
• muszą być wykonywane z użyciem BSP, który oznaczony jest klasą C6,
• muszą być wykonywane przez pilota, który przeszedł opisane w scenariuszu szkolenie.

Na zakończenie warto rzucić okiem na oś czasu jaką możemy znaleźć na stronie internetowej Urzędu Lotnictwa Cywilnego, w zakładce dla nas, droniarzy.

Widzimy tutaj dwie kluczowe daty:

• od 1 stycznia 2024 roku cała Europa przechodzi na loty zgodne z STS’ami, jednocześnie opcja uzyskania uprawnień do krajowych scenariuszy NSTS nieodwracalnie znika.
• piloci, którzy uzyskają uprawnienia do krajowych scenariuszy NSTS będą mogli z nich korzystać do końca 2025 roku, równolegle z STS-ami

Jako ośrodek szkoleniowy już rozpoczęliśmy prace nad nowymi materiałami dydaktycznymi, żeby od 1 stycznia 2024 roku ruszyć ze szkoleniami do nowych, europejskich scenariuszy STS. Jeżeli  jednak rozważasz zdobycie wyższych uprawnień już teraz, zapraszamy na nasze obecne kursy do NSTS-01, NSTS-02, NSTS-05, NSTS-06.

Dlaczego warto nie czekać ze szkoleniem do końca roku?

Poniżej nasza odpowiedź, z punktu widzenia praktyków:

• loty BVLOS zgodne z krajowymi scenariuszami np. NSTS-05 czy NSTS-06 dają większą swobodę niż europejska wersja STS-02,
• krążą niepotwierdzone jeszcze plotki (podkreślam: NIEPOTWIERDZONE!), że posiadacze uprawnień NSTS, w momencie zakończenia okresu przejściowego (1 stycznia 2024)  będą mogli łatwiej niż “źółtodzioby” uzyskać uprawnienia STS,
• jeżeli już teraz zagłębisz się w realia przepisów dronowych i zaczniesz je stosować w praktyce, w momencie przejścia na STS’y będzie Ci łatwiej połapać się co będzie się działo wokół Ciebie,
• branża dronów rozwija się bardzo dynamicznie – im później w nią wejdziesz, tym większe braki będziesz miał żeby w ogóle nadążyć.

☎ 663 944 151 KUBA Instruktor / ekspert ds. DJI Enterprise

✉ Email: [email protected]

☎ 519 410 610 DAREK Instruktor / ekspert ds. DJI Enterprise

✉ Email: [email protected]

Pomogłem?

Jeśli tak, to proszę o ⭐⭐⭐⭐⭐ na Facebooku https://www.facebook.com/ironskypl/reviews
Dla ciebie to minuta, dla Nas ważny element biznesu. Dziękuję za Twoją opinię i pomoc!